PM Pranam Yojana चे कारण नेमकी काय आहे ते आपण पाहू. आपण नेहमीच उदरनिर्वाहासाठी पृथ्वी मायेने दिलेल्या वेगवेगळ्या संसाधनांवर अवलंबून राहिलो आहोत. आपण इतक्या जास्त प्रमान्त रसायनिक खतांचा वापर केला आहे की आता अधिक नैसर्गिक शेती पद्धतीकडे वळणे व रासायनिक खतांच्या संतुलित आणि शाश्वत वापरास प्रोत्साहन देणे फारच अत्यावश्यक आहे. ही गरज पूर्ण करण्यासाठी सरकारने “PM Programme for Restoration, Awareness Generation, Nourishment and Amelioration of Mother – Earth (PMPRANAM) म्हणजेच जीर्णोद्धार, जागरूकता निर्माण, पोषण आणि पृथ्वी माता सुधारणे, हा पीएम प्रणाम योजना सुरू केली आहे.
Promotion of Alternate Nutrients for Agriculture Management “कृषी व्यवस्थापनासाठी पर्यायी पोषक तत्वांचा प्रचार” असा त्याचा फूल फॉर्म आहे. या मागचा उद्देश राज्ये आणि केंद्रशासित प्रदेशांना रासायनिक खतांना पर्यायी खते आणि त्यांच्या समतोल वापराला प्रोत्साहन देण्यासाठी असणार आहे.
पंतप्रधान प्रणाम योजना: शाश्वत शेतीकडे एक पाऊल
पीएम प्रणाम योजना, जी पीएम प्रमोशन ऑफ अल्टरनेट न्यूट्रिएंट्स फॉर अॅग्रिकल्चर मॅनेजमेंट योजना आहे. भारत सरकारने पर्यायी पोषक तत्वांच्या वापराद्वारे शाश्वत शेतीला चालना देण्यासाठी सुरू केली आहे. ही योजना रासायनिक खतांवरील अवलंबित्व कमी करण्याचा आणि पर्यावरणास अनुकूल आणि आर्थिकदृष्ट्या परवडणार्‍या पद्धतींना प्रोत्साहन देण्याचा प्रयत्न करणार आहे.
PM Pranam Yojana योजनेची गरज
रासायनिक खतांच्या अतिवापरामुळे पर्यावरण आणि मानवी आरोग्यावर होणार्‍या घातक परिणामांबाबत चिंता निर्माण झाली आहे. 2022-2023 मध्ये 2.25 लाख कोटी रुपयांपर्यंत पोहोचण्याचा अंदाज असलेल्या रासायनिक खतांवरील अनुदानाचा बोजा कमी करण्यासाठी सरकारने PM PRANAM योजना प्रस्तावित केली आहे. या उपक्रमाचा उद्देश राज्यांना पर्यायी पोषक तत्वांचा अवलंब करण्यास प्रोत्साहन देणे, ज्यामुळे रासायनिक खतांचा वापर कमी होईल.
पीएमप्रणाम योजना योजना कशी कार्य करते
पीएम प्रणाम योजनेंतर्गत सरकार रासायनिक खतांवरील अनुदान कमी करेल आणि पर्यायी पोषक घटकांच्या वापरास प्रोत्साहन देण्यासाठी राज्यांना प्रोत्साहन देईल. शेतकर्‍यांना शाश्वत कृषी पद्धती अवलंबण्यास प्रोत्साहित करून, या योजनेचा उद्देश त्यांचा रासायनिक खतांवरील अवलंबित्व कमी करणे आहे.
योजनेचे फायदे Benefits of PM Pranam Scheme
पीएम प्रणाम योजनेमुळे PM Pranam Yojana अनेक फायदे मिळण्याची अपेक्षा आहे:
- शाश्वत कृषी पद्धतींचा प्रचार : जास्तीत जास्त शेतकरी sustainable farming कढे वळतील
- रासायनिक खतांचा वापर कमी करणे
- रासायनिक खतांला पर्यायी पोषक तत्वांचा वापर करण्यास प्रोत्साहन
- रासायनिक खतांवरील अनुदानाचा ( Fertiliser Subsidy) सरकारचा बोजा कमी करणे
- पर्यावरण आणि मानवी आरोग्याचे संरक्षण
| Year | Subsidy on Fertilizers (in crore rupees) |
|---|---|
| 2015 | 72,970 |
| 2016 | 70,000 |
| 2017 | 70,000 |
| 2018 | 70,000 |
| 2019 | 79,996 |
| 2020 | 71,309 |
सेंद्रिय खते, बायो-फर्टिलायझर्स, सिटी कंपोस्ट, एन्झाईम्स, एसएसपी व पीआरओएम इत्यादींच्या वापरास प्रोत्साहन देऊन रासायनिक खतांच्या अतिवापराचा सामना करणे हा या कार्यक्रमाचा उद्देश आहे. त्यासोबतच, ते मातीचे आरोग्य सुधारेल, मातीला आवश्यक पोषक तत्वे प्रदान होईल आणि शेतकऱ्यांना पीक उत्पादन वाढवण्यासाठी सक्षम करेल.
पंतप्रधान प्रणाम योजनेची अंमलबजावणी
अंमलबजावणी सुनिश्चित करण्यासाठी PM PRANAM योजनेला खत विभागामार्फत Department of Fertilizers चालवल्या जाणार्‍या योजनांतर्गत सध्याच्या खत अनुदानांमधून मिळणाऱ्या बचतीद्वारे वित्तपुरवठा केला जाईल. राज्यांना बचत निधीपैकी 50% अनुदान म्हणून मिळेल. या अनुदानापैकी 70% पर्यायी खतांचा अवलंब आणि गाव, तालुका आणि जिल्हा स्तरावर पर्यायी खत उत्पादन युनिट्सच्या स्थापनेशी संबंधित मालमत्ता निर्मितीसाठी वापरला जाऊ शकतो. उर्वरित 30% शेतकरी, पंचायती, शेतकरी उत्पादक संस्था व संतुलित खत वापराबाबत जागरूकता निर्माण करणाऱ्या NGO स्वयं-सहायता गटांना मदत करण्यासाठी वाटप केले जाऊ शकतील.
PM PRANAM योजना ही भारतातील शाश्वत शेतीच्या दिशेने एक महत्त्वपूर्ण प्रगती दर्शवते. रासायनिक खतांवरील अवलंबित्व कमी करून आणि पर्यायी पोषक घटकांच्या वापरास प्रोत्साहन देऊन, सरकारचे उद्दिष्ट पर्यावरणाच्या दृष्टीने जागरूक शेती पद्धतींना चालना देण्याचे आहे. या योजनेचे फायदे पर्यावरणाच्या पलीकडे आहेत, शेतकऱ्यांवर आणि एकूण अर्थव्यवस्थेवर सकारात्मक परिणाम ही योजना करू शकते.
वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न FAQ’s
पंतप्रधान प्रणाम योजना काय आहे? What is the PM PRANAM Scheme?
पीएम प्रणाम योजना PM Pranam Yojana किंवा पीएम प्रमोशन ऑफ अल्टरनेट न्यूट्रिएंट्स फॉर अॅग्रिकल्चर मॅनेजमेंट योजना, हा पर्यायी पोषक तत्वांच्या वापराद्वारे शाश्वत शेतीला प्रोत्साहन देण्यासाठी भारत सरकारने सुरू केलेला एक उपक्रम आहे.
PM PR ची काय गरज आहे? What is the need for the PM PRANAM yojana?
रासायनिक खतांच्या अतिवापरामुळे पर्यावरण आणि मानवी आरोग्यावर विपरीत परिणाम होत आहेत. रासायनिक खतांवरील अनुदानाचा भार कमी करण्यासाठी आणि शाश्वत पद्धतींना प्रोत्साहन देण्यासाठी सरकारने PM PRANAM योजना सुरू केली.
पंतप्रधान प्रणाम योजना कशी कार्य करते? How does the PM PRANAM yojana work?
या योजनेत रासायनिक खतांवरील अनुदान कमी करणे आणि पर्यायी पोषक घटकांना प्रोत्साहन देण्यासाठी राज्यांना प्रोत्साहन देणे समाविष्ट आहे. शेतकर्‍यांना शाश्वत कृषी पद्धतींचा अवलंब करण्यास आणि रासायनिक खतांवर त्यांचे अवलंबित्व कमी करण्यासाठी प्रोत्साहित केले जाते.
पंतप्रधान प्रणाम योजनेचे फायदे काय आहेत? What are the benefits of the PM PRANAM yojana?
ही योजना शाश्वत कृषी पद्धतींना प्रोत्साहन देते, रासायनिक खतांचा वापर कमी करते, पर्यायी पोषक तत्वांचा वापर करण्यास प्रोत्साहन देते, अनुदानाचा बोजा कमी करते आणि पर्यावरण आणि मानवी आरोग्याचे रक्षण करते.
पंतप्रधान प्रणाम योजना कशी राबवली जाईल? How will the PM PRANAM Scheme be implemented?
सध्याच्या खत अनुदानातून मिळणाऱ्या बचतीतून या योजनेला वित्तपुरवठा केला जाईल. महत्त्वपूर्ण बचत दर्शविणाऱ्या राज्यांना अनुदान मिळेल, ज्याचा उपयोग मालमत्ता निर्मिती आणि पर्यायी खतांशी संबंधित जागरूकता-निर्माण उपक्रमांसाठी केला जाऊ शकतो.
पीएम प्रणाम योजनेचे फूल फॉर्म काय आहे? What is the full form of the PM PRANAM Scheme?
PM PRANAM scheme full form “PM Promotion of Alternate Nutrients for Agriculture Management Yojana” जीर्णोद्धार, जागरूकता निर्माण, पोषण आणि पृथ्वी माता सुधारणेअसे आहे.
पंतप्रधान प्रणाम योजना कोणी सुरू केली? PM PRANAM scheme launched by?
भारत सरकारने पंतप्रधान प्रणाम योजना सुरू केली. ही खते विभागाच्या जबाबदारीखाली येते जी रसायने आणि खते मंत्रालयाच्या अंतर्गत कार्यरत आहे. Department of Fertilizers which operates under the Ministry of Chemicals and Fertilizers
पंतप्रधान प्रणाम योजनेसाठी कोणते मंत्रालय जबाबदार आहे? PM PRANAM Yojana under which Ministry
पीएम प्रणाम योजना ही रसायने आणि खते मंत्रालयाच्या जबाबदारीखाली येते. Department of Fertilizers which operates under the Ministry of Chemicals and Fertilizers
पीएम-प्रणाम योजना काय आहे? What is PM-Pranam Yojana?
पीएम-प्रणाम योजना ही शाश्वत कृषी पद्धतींना चालना देण्यासाठी आणि रासायनिक खतांचा वापर कमी करण्याच्या उद्देशाने एक सरकारी उपक्रम आहे.
पीएम-प्रणाम प्रमोशन ऑफ अल्टरनेट न्यूट्रिएंट्स फॉर अॅग्रिकल्चर मॅनेजमेंट योजना योजना काय आहे? What is PM-Pranam promotion of alternate nutrients for agriculture management Yojana scheme?
पीएम-प्रणाम प्रमोशन ऑफ अल्टरनेट न्यूट्रिएंट्स फॉर अॅग्रीकल्चर मॅनेजमेंट योजना योजना ही एक कृषी योजना आहे जी सरकारने पर्यायी पोषक घटकांच्या वापरास प्रोत्साहन देण्यासाठी आणि रासायनिक खतांवरील अवलंबित्व कमी करण्यासाठी सुरू केली आहे.
शेतीसाठी पर्यायी पोषक तत्वांचा प्रचार काय आहे? What is the promotion of alternative nutrients for agriculture?
शेतीसाठी पर्यायी पोषक तत्वांचा प्रचार म्हणजे विविध सेंद्रिय आणि कंपोस्ट, नैसर्गिक खते, जैव-खते आणि रासायनिक खतांवरील अवलंबित्व कमी करणाऱ्या इतर शाश्वत कृषी पद्धतींचे प्रोत्साहन करणे आणि अवलंब करणे.
खत सबसिडी कोण देते?Who gives fertilizer subsidy?
भारतातील खते अनुदान सरकार Department of Fertiliser देते.
पोषण आधारित सबसिडी (NBS) योजनेअंतर्गत कोणती खते आहेत? Which fertilizers are under nutrient based subsidy scheme?
पोषण आधारित सबसिडी (NBS) योजनेअंतर्गत, युरिया, DAP (डाय-अमोनियम फॉस्फेट), MOP (म्युरेट ऑफ पोटॅश), आणि NPKS (नायट्रोजन, फॉस्फरस, पोटॅशियम आणि सल्फर) या खतांचा समावेश आहे.
भारतात DAP खत कोण बनवते?Who manufactures DAP fertilizer in India?
भारतातील अनेक खत उत्पादक सार्वजनिक व खाजगी क्षेत्रातील कंपन्यांसह डीएपी खतांचे उत्पादन करतात. इंडियन फार्मर्स फर्टिलायझर कोऑपरेटिव्ह लिमिटेड (IFFCO), KRIBHCO, आणि राष्ट्रीय केमिकल्स अँड फर्टिलायझर्स लिमिटेड (RCF) हे काही प्रमुख उत्पादक आहेत.
Snehal Phad is a very good Marathi author for 24NewsMarathi. With extensive experience and a passion for writing, Snehal’s articles are known for their clarity and engaging style. She possess a comprehensive understanding of current affairs and stay updated with emerging trends in journalism. Snehal’s love for literature enriches their writing, and their dedication to accurate news coverage has established them as a trusted source.