लेज चिप्स आपण कधी खाल्ले असतील तर च्या बटाटा चिप्स किंवा बटाट्याचे वेफर्स मध्ये वापरल्या जाणार्‍या बटाट्याच्या FL 2027 नावाच्या विशिष्ट जातीवरून शेतकरी आणि पेप्सिको कंपनी यांच्यात एक कायदेशीर वाद चालू होता. दिल्ली हायकोर्टाने अलीकडेच या बटाट्याच्या जातीचे पेटंट परत मिळवण्यासाठी केलेले पेप्सिकोचे अपील फेटाळूण लावले आहेत.
हा वाद नेमका कसा सुरू झाला?
- पेप्सिकोने 2019 मध्ये लेच्या चिप्समध्ये वापरल्या जाणार्‍या FL 2027 बटाट्याची लागवड केल्याबद्दल भारतीय शेतकर्‍यांवर कोर्टामद्धे दावा दाखल केला होता. शेतकऱ्यांनी करार न करता आलू चे पिक घेतल्याचा आरोप केला होता.
- वनस्पती जातींचे संरक्षण आणि शेतकरी हक्क प्राधिकरणाने “The Protection of Plant Varieties and Farmers Rights” या जातीचे पेप्सिकोचे पेटंट रद्द केले.
- कंपनीने शेतकर्‍यांकडून नुकसान भरपाईची मागणी केली व कायदेशीर कारवाई केली.
पूर्ण व्हिडिओ पहा कोर्टाने काय निर्णय दिला?
कॉर्पोरेट कंपन्या आणि शेतकरी हक्क यांच्यात तणाव
या कायदेशीर लढाई मधून असं दिसत की या कंपन्या बौद्धिक संपदा अधिकारांचे Intellectual property rights त्यांच्या कडे ठेवण्याचा प्रयत्न करत आहेत तर शेतकरी त्यांचे हक्क आणि संरक्षणासाठी लढत आहेत. हे प्रकरण कॉर्पोरेट नियंत्रण आणि शेतकऱ्यांची स्वायत्तता यांच्यातील होत असलेला वाद दाखवते. या कंपन्या त्यांचे हित जपण्यासाठी शेतकर्यांच्या विरोधात जबरदस्तीचे डावपेच वापरतात असे शेतकरी कार्यकर्त्यांचे म्हणणे आहे.
बटाटा चिप्स बनवणार्‍या पेप्सिकोने खटला मागे घेतला होता
पेप्सिकोने भारत सरकारशी चर्चा केल्यानंतर मे 2019 मध्ये शेतकऱ्यांवरील खटले मागे घेतले होते. शेतकर्‍यांना त्यांच्या अधिकृत लागवड कार्यक्रमात सामील होण्याची विनंती करून कंपनीने तोडगा काढला होता.
दिल्ली उच्च न्यायालयाचा निर्णय
दिल्ली उच्च न्यायालयाने बटाट्याचे पेटंट परत मिळविण्यासाठी पेप्सिकोचे अपील फेटाळून लावत शेतकऱ्यांच्या बाजूने निर्णय दिला.
FL 2027 जातीच्या बटाट्याचे महत्त्व
FL 2027 ही पेप्सिकोने विशेषतः लेज चिप्ससाठी आयात केलेली बटाट्याची जात आहे. त्यात आलु चिप्स ( आलू वेफर्स किंवा बटाट्याचे वेफर्स ) उत्पादनासाठी लागणारी वैशिष्ट्ये आहेत, जसे की कमी बाह्य दोष, मोठा आकार आणि स्थिर साखरेचे प्रमाण. पेप्सिकोने FL 2027 ला प्रोटेक्शन ऑफ प्लांट व्हरायटीज अँड फार्मर्स राइट्स ऍक्ट (PPVFRA) अंतर्गत नोंदणीकृत केले, त्यांना विशेष अधिकार प्रदान झाले होते.
पेप्सिकोची प्रतिक्रिया
पेप्सिकोने न्यायालयाच्या निर्णयावर निराशा व्यक्त केली आणि सांगितले की ते आदेशाचे परत विचार करत आहेत. कंपनी त्यांचा म्हणणं कायम ठेवत आहे की PPVFRA अंतर्गत दिलेले अधिकार सार्वजनिक हिताच्या विरुद्ध समजले जाऊ नयेत.
आणखी वाचा : 1) Farmer Producer Organisation शेतकर्‍यांनो वॉलमार्टसारख्या मोठ्या कंपन्या एनजीओ मार्फत भारतीय कृषी बाजारपेठेत कशाप्रकारे प्रवेश करत आहेत
वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (FAQ’s)
पेप्सी शेतकरी समस्या काय आहे? What is the Pepsi farmers issue?
पेप्सी शेतकर्यांच्या समस्येचा संदर्भ पेप्सिको आणि भारतातील शेतकर्यांमध्ये FL 2027 नावाच्या विशिष्ट बटाट्याच्या वनस्पतीच्या लागवडीवरून वाद आहे. या जातीच्या आलूचा ज्याचा वापर Lay’s chips लेज चिप्समध्ये केला जातो. पेप्सिकोने या जातीवर बौद्धिक संपदा अधिकारांचा दावा केला आणि शेतकऱ्यांनी करार न करता ते पिकवल्याचा आरोप केला. पण आता कोर्टाने हे पेटंट परत मिळवण्यासाठी पेप्सिकोचे अपील फेटाळले.
पेप्सिकोने शेतकऱ्यांवर गुन्हा दाखल केला का? Did PepsiCo file a case against farmers?
होय, सुरुवातीला पेप्सिकोने FL 2027 बटाट्याची विविधता बेकायदेशीरपणे वाढवल्याचा आरोप करून भारतातील शेतकऱ्यांवर खटले दाखल केले. तथापि, कंपनीने नंतर भारत सरकारशी चर्चा केल्यानंतर खटले मागे घेतले.
शेतकरी आणि पेप्सिको यांच्यातील कायदेशीर वाद काय आहे? What is the legal row between farmers and PepsiCo?
शेतकरी आणि पेप्सिको यांच्यातील कायदेशीर वादात FL 2027 बटाटा वाणाच्या वापरावरून वाद आहे. पेप्सिकोने या जातीवर विशेष हक्क सांगितला आणि परवानगीशिवाय ती वाढवल्याबद्दल शेतकऱ्यांवर दावा दाखल केला. पण, प्रोटेक्शन ऑफ प्लांट व्हरायटीज अँड फार्मर्स राइट्स अथॉरिटी ऑफ इंडियाने पेप्सिकोचे पेटंट रद्द केले, ज्यामुळे कायदेशीर लढाई सुरू झाली. पण आता कोर्टाने हे पेटंट परत मिळवण्यासाठी पेप्सिकोचे अपील फेटाळले.
भारतातील पेप्सिकोचा वाद काय आहे? What is the PepsiCo controversy in India?
भारतातील पेप्सिकोचा वाद हा कंपनीने FL 2027 बटाट्याच्या जातीवर बौद्धिक संपदा अधिकारा अंतर्गत आपला आहे. यावरून आरोप असलेल्या शेतकर्यांमध्ये संघर्षाची ठिणगी पडली. या वादाने वनस्पती-प्रजनन महामंडळे आणि शेतकऱ्यांचे हक्क यांच्यातील तणाव अधोरेखित केला आणि बौद्धिक संपत्तीचे संरक्षण विरुद्ध शेतकऱ्यांच्या हक्कांवर प्रश्न उपस्थित केले. पण आता कोर्टाने हे पेटंट परत मिळवण्यासाठी पेप्सिकोचे अपील फेटाळले.
कायदेशीर खटल्याची सद्यस्थिती काय आहे? What is the current status of the legal case?
पेप्सिको इंडिया आणि शेतकरी हक्क प्रकरणात कोर्टाने हे पेटंट काढून टाकण्यात आले आहे.
FL 2027 बटाट्याच्या जातीचे महत्त्व काय आहे? What is the significance of the FL 2027 potato variety?
FL 2027 ही पेप्सिकोने केवळ लेच्या चिप्ससाठी विकसित केलेली बटाट्याची जात आहे.
PepsiCo ने PPVFRA अंतर्गत नोंदणी केली होती, त्यांना उत्पादन आणि विक्रीसाठी विशेष अधिकार दिले गेले होते पण आता त्यांचे हे पेटंट काढून टाकण्यात आले आहे.
पेप्सिकोने न्यायालयाच्या निर्णयाला कसा प्रतिसाद दिला? How has PepsiCo responded to the court’s ruling?
पेप्सिकोने निर्णयाबद्दल निराशा व्यक्त केली आणि त्याचे पर्याय निश्चित करण्यासाठी ऑर्डरची तपासणी केली जात आहे.
Snehal Phad is a very good Marathi author for 24NewsMarathi. With extensive experience and a passion for writing, Snehal’s articles are known for their clarity and engaging style. She possess a comprehensive understanding of current affairs and stay updated with emerging trends in journalism. Snehal’s love for literature enriches their writing, and their dedication to accurate news coverage has established them as a trusted source.
1 thought on “शेतकरी आणि पेप्सिको कंपनी ( लेज बटाटा चिप्स बनवते) यांचा बटाट्याच्या जातीचा वाद काय व कोर्टाने काय दिला निर्णय?”